۰۷ فروردین، ۱۳۹۹

اقتصاد در ۱۳۹۸؛ سالی که با کرونا به بن‌بست رسید

مرکز آمار ایران گزارش عملکرد اقتصاد ایران در ۹ ماهه سال ۹۸ را که منتشر کرد، اقتصادی‌های دولت به استناد تغییرات فصلی نرخ رشد اقتصادی خوشبینانه اعلام کردند که نرخ رشد تا پایان سال ۹۸، حتی اندکی مثبت خواهد شد و رکود به پایان خواهد رسید. این کورسوی امید به عملکرد اقتصاد ایران در فصل پایانی سال، چندان دوامی نیافت، این بار ویروسی مرگبار و مرموز دردسر تازه شریک اول تجاری ایران شده بود.

چین درگیر همه‌گیری بیماری سهمگینی شده بود که خیلی زود سازمان‌های نظارتی و نهادهای بین‌المللی را به این جمع بندی رساند که باید عدد و رقم‌ها از پیش‌بینی اوضاع اقتصادی جهان را قلم بگیرند و سریع دریافتند که کرونا و تبعات اقتصادی آن به مرزهای چین محدود نخواهد ماند.

تقاضای نفت در دومین اقتصاد جهان کاهش می‌یافت و این برای ایران به معنای محدودتر شدن بازار باقی‌مانده از نفت در پی اعمال تحریم‌ها بود.

ایران در تحریم؛ تغییر رفتار مالی مردم برای گذر از سال‌های بد
کسری پنهان لایحه بودجه ۱۳۹۹ ایران در پنج نمودار
رشد اقتصادی ایران؛ 'بی نفت صفر، با نفت ۷/۶- درصد'
جهانگیری: حتی کشورهای دوست هم جرات خرید نفت از ایران را ندارند
همان‌طور که گمان می‌رفت، کروناویروس جدید که بیماری ناشی از آن کووید-۱۹ نام گرفت، به سرعت مرزهای چین را در نوردید و جهان گیر شد، ایران به سرعت در چنگال کویید-۱۹ گرفتار آمد تا اندک امیدهای باقی‌مانده از احیای اقتصاد نیمه‌جان به ناامیدی بدل شود.

کاهش تقاضا برای نفت ایران از سوی مهم‌ترین مشتری این اندک بشکه‌های تولیدی، بسته شدن راه‌های تجارت با چین به عنوان نخستین و بزرگ‌ترین شریک تجاری و بسته شدن مرزهای کشورهای همسایه یا دست‌کم اعمال محدودیت‌های تجاری با عراق، افغانستان، ترکیه و امارات فاتحه صادرات غیرنفتی ایران را خواند.

نفت ارزان‌تر از آب
اما این پایان مصیبت سال ۹۸ نبود، جلسه سران اوپک در وین که برای تعیین تکلیف نفت با توجه به چشم‌انداز اقتصاد جهان در پی شیوع کرونا گردهم آمده بودند ناکام ماند، بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران با سابقه‌ای طولانی در شرکت در جلسات اوپک در روزها و سال‌هایی سخت و آسان، جلسه اوپک در اسفندماه ۹۸ را جلسه‌ای «بد» توصیف کرد.

روسیه به عنوان یکی از بازیگران عمده بازار نفت بیرون از اوپک به پیشنهاد کاهش میزان تولید «نه» گفت. نه روسی، مقام‌های سعودی را برآشفت تا آنها نیز از افزایش میزان تولید نفت خود و اهدای تخفیف‌های کم سابقه خبر دهند و بدین ترتیب جنگی به راه افتاد با نام «جنگ نفت» که قربانیان آن تولیدکنندگانی بودند که زودتر از پا در می آمدند و تاب تحمل نمی‌آوردند.

روس‌ها قصد جان تولیدکنندگان نفت‌های غیرمتعارف در آمریکا را داشتند و سعودی‌ها به دنبال آن که روس‌ها را مجازات کنند و سهمی حداکثری از بازار نفت بستانند.

ایران بازیگر عمده نبود، تحریم‌ها پیش از این ظرفیت عمده نفت را از اقتصاد ایران گرفته بود اما با این حال بودجه نویسان دولت، سهمی معادل فروش روزانه یک میلیون بشکه با قیمت ۵۰ دلار برای دولت گذاشته بودند که حال در اسفند سال وحشت، دیگر رویایی دست نیافتنی بود.